Порядок обжалование налоговой проверки-Салықтық тексерудің шағымдану тәртібі

Порядок обжалование налоговой проверки

Действующее налоговое законодательство предусматривает обжалование уведомления о результатах налоговой проверки и действий (бездействия) должностных лиц органов налоговой службы в вышестоящий орган налоговой службы или в суд.

Судебный порядок рассмотрения заявлений об оспаривании результатов налоговой проверки и действий (бездействия) должностных лиц органов налоговой службы регулируется главой 29 Гражданского процессуального кодекса Республики Казахстан (далее-ГПК).

Установленный частью первой статьи 294 ГПК 3-месячный срок обращения с заявлением в суд исчисляется: в случае оспаривания уведомления о результатах налоговой проверки непосредственно в суде - со дня его вручения в порядке, установленном статьей 115 Налогового кодекса, а в случае предварительного обжалования в вышестоящий орган налоговой службы и (или) уполномоченный орган - со дня, когда налогоплательщику стало известно о решении этих органов об оставлении его жалобы без удовлетворения полностью или в части. Если по результатам рассмотрения жалобы налогоплательщика вынесено новое уведомление, срок его обжалования исчисляется заново со дня вручения в установленном порядке.

При обжаловании действий (бездействия) должностных лиц органов налоговой службы указанный срок исчисляется со дня, когда налогоплательщику стало известно о нарушении его прав и охраняемых законом интересов либо об оставлении вышестоящим органом налоговой службы его жалобы без удовлетворения полностью или в части.

Срок исковой давности по налоговому обязательству и требованию составляет пять лет. По общему правилу течение срока исковой давности начинается после окончания соответствующего налогового периода. Налоговый период подлежит определению с учетом положений Налогового кодекса в отношении того или иного налога или другого обязательного платежа.

Вместе с тем указанной выше нормой предусмотрены исключения из общего правила по налогоплательщикам, осуществляющим деятельность в соответствии с контрактом на недропользование, и по операциям с налогоплательщиком, признанным лжепредприятием, или сделке (сделкам), совершенной (совершенным) с субъектом частного предпринимательства без намерения осуществлять предпринимательскую деятельность.

Кроме того, документы на возврат суммы государственной пошлины должны быть представлены в орган налоговой службы до истечения трехлетнего срока со дня зачисления данной суммы в бюджет.

Применительно к праву органа налоговой службы на начисление или пересмотр исчисленной, начисленной суммы налогов и других обязательных платежей в бюджет срок исковой давности исчисляется на дату вынесения уведомлений.

Право налоговых органов на пересмотр исчисленной, начисленной суммы налогов и других обязательных платежей в бюджет в течение срока исковой давности означает, что они вправе проводить внеплановые налоговые проверки за ранее проверенный период при условии соблюдения указанного срока.

С учетом статьи 56 Налогового кодекса, которой определен исчерпывающий перечень оснований прекращения налогового обязательства, истечение сроков исковой давности не прекращает налоговое обязательство по уплате исчисленных и начисленных сумм налогов и других обязательных платежей в бюджет, авансовых и текущих платежей по налогам и другим обязательным платежам в бюджет. 

Если суд установит, что решение органа налоговой службы, либо действие (бездействие) должностных лиц этого органа не соответствует нормам законодательства, указанное решение либо действие (бездействие) подлежит признанию незаконным полностью или в части, а решение, кроме того, - отмене.

В соответствии с частью первой статьи 297 ГПК суд возлагает на налоговый орган либо на его должностное лицо обязанность устранить в полном объеме допущенное нарушение прав и охраняемых законом интересов налогоплательщика.

Как установлено статьей 48 ГПК, суд не утверждает мировое соглашение сторон, если оно противоречит закону. Мировое соглашение между налогоплательщиком и налоговым органом нарушает установленные Налоговым кодексом принципы обязательности, определенности и справедливости налогообложения. Кроме того, право сторон на окончание дела мировым соглашением связано с наличием между ними основанных на равенстве имущественных отношений. Налоговые же отношения основаны на властном подчинении одной стороны другой. В этой связи суд не вправе утверждать мировое соглашение по налоговым спорам.

 

Салықтық тексерудің шағымдану тәртібі 

Қолданыстағы салық заңнамасы, салықтық тексерудің нәтижелері туралы хабарлама мен салық қызметі органдарының лауазымды адамдарының әрекеттері (әрекетсіздігі) жоғары тұрған салық қызметі органына немесе сотқа шағымдану қарастырылады.

Салықтық тексеру нәтижелеріне және салық қызметі органдарының лауазымды адамдарының іс-әрекеттеріне (әрекетсіздігіне) шағым беру туралы сот ісін жүргізу тәртібі Қазақстан Республикасының Азаматтық іс жүргізу кодексінің (бұдан әрі - АІЖК) 29 тарауымен реттеледі.

Азаматтық іс жүргізу кодексінің 294-бабының бірінші бөлігінде белгіленген 3 айлық мерзім есептеледі: егер салық тексеруінің нәтижелері туралы хабарлама тікелей сотта дауланған болса - ол Салық кодексінің 115-бабында белгіленген тәртіппен берілген күннен бастап және жоғары тұрған органға алдын ала шағымданған жағдайда. Салық қызметі органының және (немесе) уәкілетті органның - салық төлеуші ​​осы органдардың шағымдарын толық немесе ішінара қанағаттандырусыз қалдыру туралы шешімі туралы хабардар болған күннен бастап. Егер салық төлеушінің шағымын қарау нәтижелері бойынша жаңа хабарлама берілсе, оған шағымдану мерзімі белгіленген тәртіппен жеткізілген күннен бастап есептеледі.

Салық қызметі органдарының лауазымды адамдарының іс-әрекеттеріне (әрекетсіздігіне) шағымданған кезде көрсетілген мерзім салық төлеуші ​​өзінің құқықтары мен мүдделерінің заңмен қорғалатындығын немесе салық қызметі органының өзінің шағымын толық немесе ішінара қараудан бас тартқандығы туралы хабардар болған күннен бастап есептеледі.

Салық міндеттемесі мен талап арызының ескіру мерзімі - бес жыл. Жалпы ереже бойынша, талап қою мерзімі тиісті салық кезеңі аяқталғаннан кейін басталады. Салық кезеңі салық немесе басқа міндетті төлемдерге қатысты Салық кодексінің ережелері ескеріле отырып анықталады.

Сонымен қатар, мемлекеттік баж сомасын қайтару туралы құжаттар салық органына сома бюджетке түскен күннен бастап үш жылдық мерзім өткенге дейін ұсынылуы керек.

Салық қызметі органының салықтардың және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдердің есептелген, есептелген сомасын есептеу немесе қайта қарау құқығына қатысты шағым жасау мерзімі хабарлама берілген күннен бастап есептеледі.

Салық органдарының ескіру кезеңінде есептелген, есептелген салықтардың және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдердің мөлшерін қайта қарау құқығы олардың белгіленген мерзімге сәйкес бұрын тексерілген кезең үшін жоспардан тыс салық тексерулерін жүргізуге құқылы екендігін білдіреді.

Салық міндеттемесін тоқтатудың негізді тізбесін айқындайтын Салық кодексінің 56-бабына сәйкес, ескіру мерзімінің аяқталуы есептелген және есептелген салықтарды және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдерді, салықтар және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер бойынша аванстық және ағымдағы төлемдерді төлеу бойынша салық міндеттемесін тоқтатпайды.

Егер сот салық органының шешімі немесе осы органның лауазымды адамдарының іс-әрекеті (әрекетсіздігі) заңға сәйкес келмейді деп тапса, шешім немесе әрекет (әрекетсіздік) толық немесе ішінара заңсыз деп танылады және шешім, сонымен қатар, жойылуы тиіс.

Азаматтық іс жүргізу кодексінің 297-бабының бірінші бөлігіне сәйкес, сот салық органына немесе оның лауазымды тұлғасына заңмен қорғалатын салық төлеушінің құқықтары мен мүдделерінің бұзылуын толық жою туралы міндеттеме жүктейді.

Азаматтық іс жүргізу кодексінің 48-бабында белгіленгендей, егер сот заңға қайшы келсе, сот тараптар арасындағы келісімді мақұлдамайды. Салық төлеуші ​​мен салық органы арасындағы татуласу келісімі Салық кодексінде белгіленген салық салу міндеттілігі, сенімділігі мен әділеттілік принциптерін бұзады.    

Сонымен қатар, тараптардың реттеуді тоқтату құқығы олардың арасындағы қатынастардың теңдігіне негізделген мүліктік қатынастардың болуымен байланысты. Салық қатынастары бір жақтың екінші жағына бағынуға негізделген. Осыған байланысты соттың салық даулары бойынша реттеу келісімін бекітуге құқығы жоқ.